Pomieszczenie socjalne dla pracowników – wymagania, warunki techniczne, wyposażenie

W dzisiejszych bardzo duży nacisk kładzie się na dobre warunki pracy, w tym również na tworzenie miejsc do odpoczynku dla pracowników. Jednym z nich jest pomieszczenie socjalne, które powinno być wyposażone w niezbędne urządzenia i zapewniać odpowiednie warunki techniczne. W Polsce istnieją określone wymagania dotyczące tego typu pomieszczeń, które mają na celu zapewnienie pracownikom komfortu i bezpieczeństwa w czasie pracy.

Czym jest pomieszczenie socjalne?

Pomieszczenie socjalne w pracy, a właściwie to pomieszczenia higieniczno-sanitarne zostały zdefiniowane przez Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W Dziale I dokumentu określono je w § 2. w punkcie 2. w następujący sposób:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

• […] 2) „pomieszczeniach higienicznosanitarnych” – rozumie się przez to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej; […]

Pomieszczenie socjalne dla pracowników – przepisy w polskim prawie

Zacznijmy od tego, że zgodnie ze wspomnianym już dziś Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Mówi o tym dokładnie § 111. w Dziale V wspomnianego wyżej dokumentu.

Zawarto w nim także szczegółowe informacje dotyczące wytycznych dla pomieszczeń i urządzeń sanitarnych, o których przeczytać można w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Opisano w nim szczególne wymagania sanitarne dotyczące takich pomieszczeń jak:

• szatnie odzieży roboczej i ochronnej, a także te do przechowywania odzieży własnej pracowników,
• umywalnie i pomieszczenia z natryskami,
• ustępów (toalet),
• pomieszczeń do spożywania posiłków własnych (nie tylko),
• pomieszczeń do wypoczynku,
• pomieszczeń do prania odkażania suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,
• pomieszczeń do ogrzewania pracowników.

Pomieszczenie socjalne – warunki techniczne

Rozporządzenie jasno i wyraźnie podkreśla, że niemal wszystkie pomieszczenia higieniczno-sanitarne mają być łatwo dostępne do pracowników. To właśnie od takiego zapisu rozpoczyna się załącznik nr 3 do tego dokumentu, nad którym wspólnie pochylimy się w tej części tekstu.

Temat związany z warunkami technicznymi jest naprawdę szeroki, stąd też skupimy się tylko na niektórych aspektach. W celu poznania bardziej szczegółowych informacji zachęcamy do zajrzenia do omawianego rozporządzenia. Tam znajdują się wszelkie detale, które zawsze przecież mają ogromne znaczenia.

Podstawowe wytyczne jednak mówią o tym, by pomieszczenia socjalne były w budynku wykonywania pracy. Ich wysokość to co najmniej 2,5 m, chociaż istnieją pewne wyjątki, kiedy obniża się ją do 2,2 m. Zmniejszenie wysokości pomieszczeń socjalnych możliwe jest, kiedy znajduje się ono w piwnicy lub suterenie. Ważne jest również to, że szatnie czy toalety oraz prysznice mają być oddzielne dla kobiet i mężczyzn – choć i tu pojawiają się pewne wyjątki.

Szatnie podstawowe, szatnie przepustowe, czyli podział tego typu pomieszczeń

Przede wszystkim wyróżnia się 4 pomieszczenia tego typu:

• szatnie odzieży własnej pracowników,
• odzieży roboczej i ochronnej,
• szatnie podstawowe,
• szatnie przepustowe.

Mają one znajdować się w oddzielnych pomieszczeniach, a także najlepiej jeśli będą oświetlane za pomocą światła dziennego. W zależności od rodzaju szatni obowiązują inne zasady, które znajdziesz w załączniku nr 3 w Rozdziale 2.

Pomieszczenia higieny osobistej kobiet i mężczyzn

Rozdział 3 mówi o umywalniach i pomieszczeniach z natryskami, a Rozdział 4, poświęcony toaletom (ustępom). Zacznijmy więc od umywalni. Otóż na 10 pracowników ma być co najmniej 1 umywalka, chyba że w miejscu czy zakładzie pracy wykonuje się czynności, które bardzo brudzą albo wykorzystywane są do nich substancja niebezpieczne, to 1 umywalka przypada na 5 pracowników.

Zasada 1 na 10 pracowników dotyczy także brodzików (jeśli podczas pracy dochodzi do pobrudzenia nóg). Jeśli chodzi o prysznice, to 1 natrysk przeznaczony jest dla 8 osób (w przypadku zabrudzeń ciała powstających podczas wykonywania swoich obowiązków związanych ze stanowiskiem).

Ustępy z kolei mają być w maksymalnej odległości 75 metrów od stanowiska pracy. Na otwartej przestrzeni wartość ta może mieć 125 metrów oraz według Rozdziału 4.:

§ 28. 1. Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

2. Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Pomieszczenia socjalne do spożywania posiłków profilaktycznych i własnych

Jadalnie, czyli pomieszczenie do spożywania posiłków także podzielono na poszczególne podtypy:

• do spożywania posiłków własnych,
• do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,
• jadalnia z zapleczem, czyli miejsce do spożywania posiłków profilaktycznych.

W zależności od miejsca pracy czy specyfiki zakładu obowiązują inne normy – znajdziesz je w Rozdziale 5.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne do prania odzieży oraz obuwia

Pralnia musi znajdować się w miejscu pracy, jeżeli odzież robocza lub ochronna nie może być prana z innymi ubraniami, ze względu na obcowanie z niebezpiecznymi substancjami. Kolejnymi warunkami są mocne jej zabrudzenia lub wymogi higieniczne obowiązujące w zakładzie.

Wypoczynek oraz miejsce do ogrzewania pracowników

Pracodawca powinien też zadbać o to, aby jego pracownicy mieli odpowiednie miejsce odpoczynku. Pomieszczenia socjalne tego typu muszą mieć stoły czy chociażby krzesła z oparciem i nie znajdować się dalej niż 75 metrów od najdalszego stanowiska pracy.

Z kolei pomieszczenie do ogrzania się ma znaleźć się w zakładzie, gdzie czynności wykonuje się na zewnątrz lub w zimnych wnętrzach. Szczegóły na ten temat zawarto w Rozdziale 9.

Pomieszczenie socjalne – wyposażenie

Wyposażanie pomieszczeń socjalnych również zostało uregulowane prawnie. W samym przytaczanym dziś rozporządzeniu określono, chociażby liczbę brodzików czy umywalek. Są one obszernie opisane również, na przykład w Dziale V § 115, gdzie poruszono kwestię związaną ze środkami higieny osobistej. Na tej podstawie można wybrać odpowiednie meble socjalne i pozostałe elementy wyposażenia.

Pomieszczenie socjalne w biurze

Pracownikom pomieszczenia higieniczno-sanitarne należą się niezależnie od branży. Jednakże wymagania co do nich mogą się znacznie od siebie różnić – wszystko w zależności od rodzaju prac wykonywanych w danej firmie. Stąd też prace biurowe podlegają nieco innym zasadom, na przykład odzież można przechowywać w miejscu pracy.

Pomieszczenie socjalne – wymogi sanepidu

Kontrole sanepidu mają na celu sprawdzenie tego, czy pracodawca przestrzega panujących w naszym kraju norm dotyczących pomieszczeń socjalnych – i nie tylko. Odbywają się one w terminie od 7 do 30 dni od momentu, kiedy zostanie dostarczone Ci zawiadomienie.

FAQ:

1. Pomieszczenie socjalne – co to?

To np. szatnia, jadalnia czy pomieszczenie z natryskami lub ustępami. Poza tym takie miejsce jak te przeznaczone do prania to także pomieszczenie socjalne.

2. Wymagania – jakie warunki musi spełniać pomieszczenie socjalne?

Szczegółowo określa je rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz załącznik nr 3 do tego dokumentu.

3. Czy pomieszczenie socjalne musi mieć okno?

Przepisy mówią, że w pomieszczeniach socjalnych takich jak szatnie, dobrze będzie jeśli znajdzie się okno, co zawarto w Rozdziale 2. załącznika nr 3 do rozporządzenia.